Q. తెలంగాణ విముక్తి ఉద్యమంలో హైదరాబాద్ స్టేట్ కాంగ్రెస్‌కు సంబంధించిన ప్రముఖ నేతల పాత్రను పరిశీలించండి.

పరిచయం:
భారత స్వాతంత్య్ర ఉద్యమం బ్రిటిష్ పాలిత ప్రాంతాలకే పరిమితం కాకుండా సంస్థానాలకు కూడా విస్తరించింది. ఆ ప్రాంతీయ ఉద్యమాలు స్థానిక పరిస్థితులకనుగుణంగా, ప్రత్యేకమైన విధానాల్లో రూపు దాల్చాయి. 1938లో ఏర్పడిన హైదరాబాద్ స్టేట్ కాంగ్రెస్ (హెచ్‌ఎస్‌సీ) రాజకీయ సంస్థ మాత్రమే కాకుండా, తెలంగాణ ప్రజల మౌన విప్లవానికి ప్రతిరూపంగా మారింది.

విషయం:
హైదరాబాద్ స్టేట్ కాంగ్రెస్‌కు సంబంధించిన ప్రముఖ నాయకుల పాత్ర :
తెలంగాణ ఉద్యమాన్ని ముందుకు నడిపించడంలో, ప్రజలను చైతన్యపరచడంలో, జాతీయ నాయకులతో సంప్రదింపులు జరిపడంలో మరియు సంస్థాన ప్రభుత్వ హింసాత్మక చర్యలకు ఎదురుగా నిలబడడంలో పలు ప్రముఖ నాయకులు కీలకపాత్ర పోషించారు.
1. మాడపాటి హనుమంతరావు
a) ప్రసిద్ధ విద్యావేత్తగా, తెలుగు సాంస్కృతిక నాయకుడిగా, నిజాం పాలనలో నిర్లక్ష్యానికి గురైన తెలుగు భాషాభిమానులను ఏకతాటిపైకి తెచ్చారు.
b) ఆయన ప్రేరణతోనే హెచ్‌ఎస్‌సీ స్థాపనకు మార్గం సిద్దమైంది.
2. స్వామి రామానంద తీర్థ
a) హెచ్‌ఎస్‌సీకి మేధోపరమైన మరియు సంస్థాగత దిశానిర్దేశకుడిగా నిలిచారు.
b) 1938లో జరిగిన సత్యాగ్రహానికి నేతృత్వం వహించి, 1947లో “జాయిన్ ఇండియా” ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించారు.
c) ఆయన నాయకత్వం ఉద్యమానికి గంభీరతను, మార్గాన్ని అందించింది.
3. గోవింద్‌రావు నానాల్ మరియు రామకృష్ణ ధూత్
a) వీరు క్షేత్ర స్థాయిలో ఉద్యమానికి బలంగా నిలిచారు. నిర్భయంగా నిరసనలు, శాసనోల్లంఘన కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు.
b) ఉద్యమం కఠిన స్థితిలో ఉన్నా కూడా వీరి కృషి ఆ భావోద్యమాన్ని నిలబెట్టింది.
4. కాశినాథరావు వైద్య
a) 18 మంది సత్యాగ్రహ నాయకులకు చరమ నేతగా, తీవ్ర హింసను ఎదుర్కొంటూ ఉద్యమ ఆత్మవిశ్వాసానికి చిహ్నంగా నిలిచారు.
5. పద్మజా నాయుడు
a) జాతీయ నాయకత్వం మరియు ప్రాంతీయ పోరాటం మధ్య పూలంగా, హెచ్‌ఎస్‌సీపై నిషేధం తొలగించాలని, రాజకీయ ఖైదీల విడుదలకై పోరాడారు.
b) ఆమె మద్దతు ఉద్యమానికి జాతీయ స్థాయిలో గుర్తింపు తీసుకొచ్చింది.
6. బూర్గుల రామకృష్ణారావు
a) రాజ్యాంగంపై నమ్మకంతో కూడిన నాయకుడిగా, ప్రజా పాలనపై హెచ్‌ఎస్‌సీ ఆకాంక్షకు మద్దతు తెలిపారు.
b) హైదరాబాద్ రాష్ట్ర మొదటి ముఖ్యమంత్రిగా ఎన్నికవడం ఉద్యమ విజయానికి సంకేతంగా మారింది.
7. కొండా లక్ష్మణ బాపూజీ & కాళోజి నారాయణ రావు
a) రజాకార్ల బెదిరింపులు, అరెస్టులనూ ధైర్యంగా ఎదుర్కొంటూ, పౌర హక్కుల పరిరక్షణకు కృషి చేశారు.
b) కాళోజి రచనల ద్వారా ఉద్యమానికి సాంస్కృతిక ముద్రను చేర్చారు.
8. అబీద్ హసన్ & ప్రొఫెసర్ సురేష్ చంద్ర
a) వీరు నేతాజీ సుభాష్ చంద్రబోస్ సారధ్యంలోని ఇండియన్ నేషనల్ ఆర్మీలో చేరడం ద్వారా హైదరాబాద్ ఉద్యమానికి అంతర్జాతీయ దృక్కోణం ఇచ్చారు.
b) విప్లవాత్మక ఉత్సాహాన్ని ఉద్యమంలో నింపారు.

ముగింపు:
హైదరాబాద్ స్టేట్ కాంగ్రెస్ తెలంగాణ ప్రజల ఆకాంక్షలను ప్రజాస్వామ్య పరిపాటిలోకి తీసుకురావడంలో కీలక పాత్ర పోషించింది. 1947 ఆగస్టు 7న “ఇండియన్ యూనియన్‌లో చేరడం” అనే నినాదంతో "జాయిన్ ఇండియా" ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించడం ద్వారా స్వామి రామానంద తీర్థ నాయకత్వంలో ఆందోళన మరింత ఉధృతమైంది. తద్వారా, హైదరాబాద్‌ను భారత యూనియన్‌లో విలీనం చేయాలన్న డిమాండ్ స్పష్టంగా ముందుకు వచ్చింది.

Embellishment: